“CÙA” MỘT NÉT RIÊNG

Từ đường 9 qua thị trấn Cam Lộ vào đến Cùa khoảng 7km, qua một con đèo quanh co dài hơn 5 km đã được rãi nhựa. Thường gọi là đèo Cùa nhưng ngày xưa nó có tên là đèo Vắt.

Vùng Cùa là miền đất đỏ bazan thuộc huyện Cam Lộ tỉnh Quảng Trị gồm hai xã Cam Chính và Cam Nghĩa. Cách trung tâm thị trấn Cam Lộ khoảng 9km. Cùa là vùng đất lịch sử có căn cứ Tân Sở của thời vua Hàm Nghi và tượng đài 241.

            Cùa có thế mạnh tập trung vào nông nghiệp trong đó các loài cây công nghiệp lâu năm như: Tiêu, cao su với sản lượng khá lớn. Hiện nay mô hình kinh tế trang trại vùng đồi kết hợp chăn nuôi và trồng rừng đang phát triển mạnh.

            Ai đã từng đến Cùa thì không thể nào quên được cái Đất cứ quấn lấy chân, dường như Đất cũng như con người ở nơi đây hoà quyện vào nhau để  níu kéo lữ khách.

Đất Cùa nổi tiếng mít ngọt, thơm ngon, tiêu cay tê lưỡi, là nơi "đất lành chim đậu", tình yêu nẩy mầm, đơm hoa kết trái tươi thắm như lòng đất bao dung. Cùa là xứ sở của núi non hữu tình, in đậm những dấu tích lịch sử đáng trân trọng và con người ngay thật, cởi mở. Con gái Cùa nổi tiếng về dáng vóc đẹp, lam làm, khéo tay và chiều chồng. Đến chợ Cùa vào những dịp tết, không hiếm dịp khách phương xa phải ngẩn ngơ bởi cái dáng thắt đáy lưng ong và những khuôn mặt trái xoan hiền thục của những cô gái vùng Bảng sơn ở chốn này. Một vùng thung lũng đất màu mỡ đỏ au là hậu duệ của những dòng nham thạch thời hồng hoang thăm thẳm. Xóm mạc quây quần. Tiêu, chè, chuối, sắn tươi tốt. Người ở giữa cây xanh, cây lên lộc kết trái bên người, cuộc sống an nhiên và hòa thái, nhiều yên tĩnh, ít ham hố tham lam. Ruộng lúa chân đồi. Bàu ao ven xóm. Hạt tiêu xứ Cùa có vị cay không gắt và thơm. Sớm sương, người đi chợ nói cười râm ran. Cuối chiều, tiếng mõ trâu lóc cóc kiệt xóm. Cưới xin, giỗ chạp cũng là dịp dựng rạp mời làng, tuy tốn kém một chút nhưng được cái đoàn tụ hàn huyên rộn ràng.

Cùa nổi danh với câu thơ hiếu khách:

Anh lên một chuyến chợ Cùa

Anh mua trái mít, em bù trái thơm.

Cùa là thế đấy bạn ơi! Mỗi lần đi xa người dân Cùa vẫn mang trong mình niềm tự hào về lòng hiếu khách như mua trái mít vẫn bù trái thơm...,!

Sưu tầm và trình bày

   Mai Chiếm An