Liên kết cùng nông dân trồng rừng gỗ lớn
Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị là đơn vị đầu tiên được cấp chứng chỉ CoC (chuỗi hành trình sản phẩm) của Hiệp Hội quản lý rừng quốc tế (FSC) ban hành, nên được thu mua tất cả diện tích rừng trồng được cấp chứng chỉ FSC trên địa bàn tỉnh. Đây là doanh nghiệp tiên phong trong việc hợp tác cùng nông dân hướng đến sản xuất rừng trồng gỗ lớn, một xu hướng mới để phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ rừng trồng trở thành ngành công nghiệp chủ lực, mũi nhọn của tỉnh.
Hiện trên địa bàn tỉnh có khoảng trên 80.000 ha rừng trồng sản xuất, loài cây trồng chủ yếu là keo lai, keo tai tượng và một số ít keo lá tràm. Trung bình mỗi năm Quảng Trị khai thác từ 450.000 – 500.000 m3 gỗ rừng trồng. Gỗ nguyên liệu từ rừng trồng chủ yếu bán cho các nhà gỗ để sản xuất mặt hàng chính là gỗ dăm giấy xuất khẩu, gỗ ghép thanh và gỗ củi phục vụ cho sinh hoạt, còn gỗ rừng trồng theo chứng chỉ FSC vẫn còn khá khiêm tốn. Quảng Trị hiện có trên 20.900 ha rừng trồng được cấp chứng chỉ nhưng chủ yếu là của các công ty lâm nghiệp với 19.598 ha, còn lại chỉ có 517 hộ dân trồng 1.390 ha rừng theo chứng chỉ nhưng diện tích gỗ có chứng chỉ rừng FSC được khai thác mới chỉ trên 60 ha với 23 hộ gia đình tham gia.
Mặc dù so với giá bán gỗ thương mại thông thường, gỗ có chứng chỉ FSC có giá bán cao hơn từ 30-35% nhưng do trồng rừng theo chứng chỉ này người dân phải thực hiện nghiêm ngặt 10 nguyên tắc, trong đó có 54 tiêu chí do các tổ chức quốc tế về cấp chứng chỉ rừng FSC qui định khiến người dân chưa mạnh dạn chuyển đổi. Theo đó, đất trồng rừng phải có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, diện tích phải từ 1 ha trở lên, rừng được hình thành trên đất trống, kế hoạch trồng rừng phải phù hợp với kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt. Cây giống phải có nguồn gốc xuất xứ, trong quá trình trồng và chăm sóc không sử dụng phân bón và chất hóa học nằm trong danh mục cấm, không được săn bắt, khai thác động vật, thực vật trái phép, không cho khai thác trắng vùng đệm dọc theo nguồn nước…Chế độ nhân công và điều lệ an toàn lao động cũng được quy định chặt chẽ, đặc biệt không sử dụng lao động là trẻ em. Bên cạnh đó, thời gian trồng rừng FSC dài hơn 1,5 lần so với rừng gỗ dăm (chu kỳ khai thác phải từ 8 năm trở lên).
Theo ông Trần Đình Hiếu, Phó Giám đốc Thường trực Nhà máy viên nén năng lượng Cam Lộ, đơn vị trực tiếp chế biến gỗ rừng trồng FSC của công ty thì trồng rừng lấy gỗ dăm chỉ trong một thời gian ngắn là đã có sản phẩm thu hoạch trong khi không ít người trồng rừng còn khá mơ hồ về FSC/CoC, do đó chưa tích cực tham gia trồng rừng có chứng chỉ vì chưa thấy được lợi ích thực tế về nguồn thu nhập. Bên cạnh lợi ích kinh tế, trồng rừng theo chứng chỉ FSC còn là cách bảo vệ môi trường hữu hiệu nhờ đa dạng sinh học tại các khu vực rừng trồng được bảo vệ nhằm giảm tác động xấu đến môi trường và tăng khả năng chống chịu sâu bệnh của cây rừng. Vì vậy, để thay đổi hình thức, tập quán sản xuất rừng trồng của người dân, thời gian qua, công ty đã tổ chức các lớp tập huấn về tận địa bàn dân cư truyền đạt cho người trồng rừng các kiến thức như: Tổng quan về lâm nghiệp tỉnh và lợi ích tham gia trồng rừng có chứng chỉ FSC. Điều kiện và nguyên tắc tham gia Hội chứng chỉ rừng tỉnh. Kỹ thuật chuyển hóa rừng trồng gỗ dăm sang rừng trồng gỗ lớn. Kỹ thuật trồng rừng keo lai, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm và giải đáp các câu hỏi của người dân về những vấn đề liên quan đến trồng rừng nhằm vận động người dân trồng rừng theo chứng chỉ FSC…Từ năm 2014 đến nay, doanh nghiệp đã thu mua trên 1.500 tấn gỗ rừng trồng theo chứng chỉ FSC cho hộ trồng rừng trong tỉnh và sản xuất 432 m3 gỗ xuất khẩu theo chứng chỉ quốc tế.
 |
| Chế biến gỗ rừng trồng theo chứng chỉ FSC tại Nhà máy viên nén năng lượng Cam Lộ |
Bên cạnh việc tuyên truyền kiến thức, kỹ thuật trồng rừng gỗ lớn nhằm phát triển nguồn nguyên liệu phục vụ cho nhà máy chế biến gỗ xuất khẩu, Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị đã hỗ trợ kinh phí thuê tư vấn đánh giá chu kỳ 5 năm và cho các nhóm hộ tham gia trồng rừng cấp chứng chỉ FSC trên địa bàn tỉnh. Tổng diện tích được đánh giá là 1.368 ha rừng thuộc sở hữu của 517 hộ trồng rừng cấp chứng chỉ thuộc các huyện Vĩnh Linh, Triệu Phong, Hải Lăng, Cam Lộ và thành phố Đông Hà. Cũng theo cam kết trong chương trình thỏa thuận hợp tác giữa hai bên, Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị thu mua toàn bộ gỗ có chứng chỉ FSC của hộ gia đình với giá cao hơn gỗ không có FSC là 15-20% theo giá thị trường; hỗ trợ 2% lãi suất ngân hàng cho người trồng rừng vay vốn ngân hàng để thực hiện việc chuyển đổi rừng gỗ dăm thành rừng gỗ lớn; hỗ trợ chi phí thuê tư vấn nước ngoài khảo sát, đánh giá và cấp chứng chỉ FSC cho 500 ha rừng trồng mà người dân cam kết phát triển mới cùng doanh nghiệp trong năm 2016.
Theo công suất thiết kế, nhà máy chế biến gỗ rừng trồng theo tiêu chuẩn FSC của Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị cần vùng nguyên liệu khoảng 10.000 ha rừng có chứng chỉ ở các hộ dân trong tỉnh nên người dân có thể yên tâm sản xuất vì đầu ra sản phẩm luôn được đảm bảo. Mô hình hợp tác hỗ trợ người trồng rừng của Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị mở ra hướng phát triển bền vững cho cả doanh nghiệp và người trồng rừng; phù hợp xu thế tái cơ cấu ngành lâm nghiệp.
Bài, ảnh: LÂM THANH