CƠ HỘI ĐỂ PHÁT TRIỂN CÂY TIÊU VỀ CẢ CHẤT VÀ LƯỢNG
Là một vùng đất có điều kiện khí hậu, thời tiết, thổ nhưỡng rất thuận lợi để phát triển cây hồ tiêu nên loại cây này có mặt ở Quảng Trị từ lâu. Trải qua nhiều đời gắn bó, người nông dân Quảng Trị có nhiều kinh nghiệm chăm sóc cây tiêu. Nhưng với một loại cây “khó tính” như cây hồ tiêu và trước sự lấn át của các phương pháp canh tác vô cơ trong những thập niên qua thì hiện nay, việc sản xuất ra sản phẩm tiêu sạch đảm bảo chất lượng xuất khẩu tại châu Âu bắt buộc người nông dân phải tuân thủ một quy trình sản xuất khắt khe với các phương pháp canh tác hữu cơ. Đây cũng là cơ hội để ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh thay đổi phương pháp canh tác theo hướng sạch và bền vững.
Tạo sản phẩm sạch từ phương pháp canh tác hữu cơ
Trong đợt tham gia hội chợ mới đây tại Pháp, sản phẩm hồ tiêu Quảng Trị được đánh giá rất cao không chỉ bởi chất lượng tốt mà còn ở mức độ đảm bảo an toàn thực phẩm, dư lượng các loại thuốc kháng sinh và bảo vệ thực vật gần như không có. Vì thế, sau đợt chào hàng này, sản phẩm tiêu Quảng Trị được nhiều doanh nghiệp nước ngoài lưu ý hợp tác xuất khẩu. Tuy nhiên, đây mới là sản phẩm tiêu Cùa đã được đăng ký thương hiệu, còn các vùng tiêu khác mặc dù đã xây dựng chỉ dẫn địa lý và được cấp bằng bảo hộ nhưng mới ở diện tích nhỏ của địa bàn huyện Vĩnh Linh, còn lại các huyện khác vẫn chưa được đưa vào bảo hộ. Năm 2015, sản phẩm tiêu Quảng Trị được lựa chọn để hỗ trợ thực hiện thí điểm dự án “Hỗ trợ phát triển chỉ dẫn địa lý ở Việt Nam”, thương hiệu sản phẩm sẽ được bảo hộ ở nhiều nước trên thế giới, nhất là thị trường châu Âu. Dự án thực hiện trong 3 năm, từ 2015- 2018. Thực hiện dự án này, thời gian qua, nhiều địa phương trồng tiêu trên địa bàn tỉnh đã triển khai trồng và chăm sóc cây tiêu theo phương pháp hữu cơ.
Với diện tích gần 1,5 ha đất đỏ ba dan, sau một thời gian trồng độc canh cây cà phê hiệu quả không cao, gia đình ông Hồ Quốc Long ở thôn Hướng Độ, xã Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa chuyển sang trồng xen thêm cây hồ tiêu. Sau 8 năm trồng xen, đến nay 397 gốc tiêu trồng xen trong vườn của ông Long đã cho thu hoạch với năng suất gần 1,5 kg tiêu khô/gốc, mỗi vụ gia đình ông Long thu hoạch gần 6 tạ hồ tiêu khô. Năm 2016, khi giá tiêu trên thị trường tăng cao, hơn 170 ngàn đồng/kg, ông Long thu được hơn 100 triệu đồng. Năng suất tiêu của gia đình ông Long cũng giống như nhiều hộ dân trong thôn Hướng Độ nhưng điều đặc biệt là vườn cây hồ tiêu của ông chưa bao giờ bị dịch bệnh nên vừa tiết kiệm được chi phí do không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật vừa có sản phẩm tiêu sạch. Sở dĩ có kết quả này là nhờ ông đã ứng dụng các biện pháp canh tác hữu cơ thích hợp với quá trình sinh trưởng và phát triển của cây tiêu nên đã hạn chế được dịch bệnh gây hại và chất lượng vườn cây đảm bảo tốt. Qua quá trình chăm sóc tiêu, ông Long đúc rút kinh nghiệm về tưới nước, bón phân vào đúng thời điểm và cách làm cho cây tận dụng được nguồn nước và nguồn dinh dưỡng tốt nhất. Theo ông Long, mùa nắng tưới nước vừa đủ cho tiêu, không để tiêu thiếu nước; mùa mưa không được để gốc tiêu đọng nước. Khi cây hồ tiêu chuẩn bị ra hoa thì bón thúc phân cho cây nhưng mỗi cây chỉ bón 2 kg phân bón vô cơ, còn lại chủ yếu là bón phân hữu cơ mới làm cho tiêu tốt lâu hơn. Phân hữu cơ phải hoai mục, diệt sạch mầm bệnh để tránh lây bệnh cho tiêu.
 |
| |
Hiện toàn xã Hướng Phùng đã có hơn 55 ha hồ tiêu. Nhiều hộ gia đình có diện tích lớn thu hoạch được từ 1- 2 tấn hồ tiêu mỗi vụ. Những năm gần đây, nhờ được phổ biến kiến thức về canh tác hữu cơ nên nhiều hộ dân nơi đây đều áp dụng canh tác theo phương pháp này. Ông Hà Ngọc Anh Dũng, Chủ tịch Hội Nông dân xã Hướng Phùng cho biết: “Người trồng tiêu được hướng dẫn thực hiện canh tác tiêu bền vững từ khâu chọn giống cho đến chăm sóc, thu hoạch để đạt sản phẩm tốt nhất. Chẳng hạn khi trồng bón lót nhiều phân hữu cơ hoai mục, giống tiêu không mua từ bên ngoài mà chỉ trồng bằng giống ươm tại địa bàn hoặc mua từ các cơ sở cung ứng giống rõ nguồn gốc, có kiểm tra khi xuất giống. Trong quá trình trồng chủ yếu bón phân hữu cơ, thực hiện các biện pháp tưới khoa học và chống úng tốt, làm vệ sinh vườn cây sạch sẽ nên các loại dịch bệnh không có điều kiện phát sinh, phát triển”.
Canh tác sạch cần áp dụng cho cây tiêu trong tất cả các công đoạn từ chọn giống, bón phân, chăm sóc, thu hoạch... Các công đoạn này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau buộc người nông dân phải tuân thủ nghiêm ngặt mới tạo ra được sản phẩm sạch. Đây cũng là cách tốt nhất nhằm tăng giá trị sản xuất và phát triển sản xuất hồ tiêu bền vững.
Cần chú trọng nâng cao sản lượng
Sau khi được nhiều công ty nước ngoài biết đến chất lượng hồ tiêu Quảng Trị tại hội chợ ở Pháp và đặt mối quan hệ mua bán thì các công ty kinh doanh hồ tiêu ở Quảng Trị không đủ sản lượng để cung ứng với mỗi đơn hàng tối thiểu phải từ 200- 300 tấn. Trong khi đó, sản lượng tiêu của toàn tỉnh năm 2015 mới chỉ được 2.184 tấn, chỉ đáp ứng khoảng 10 đơn hàng, một sản lượng rất ít so với nhu cầu của thị trường thế giới. Đến hết năm 2015, diện tích hồ tiêu toàn tỉnh là 2.398 ha, tăng hơn 124,3 ha so với năm 2014; năng suất cũng tăng hơn so với năm 2014 là 3,1 tạ/ha, tăng 139,5% nhưng sản lượng thu chưa đáng kể. Mặc dù chất lượng tốt nhưng sản lượng không nhiều nên tiêu Quảng Trị khó tham gia xuất khẩu trực tiếp, vì thế giá trị sản xuất tiêu chưa thể đạt cao .
Năm 2016, hồ tiêu Việt Nam tiếp tục được giá trên thị trường thế giới. Với giá tiêu Quảng Trị hiện nay là 175.000 đồng/kg, người trồng tiêu đã có lãi. Song cây hồ tiêu là một loại cây khó chăm sóc nên việc mở rộng diện tích ồ ạt không dễ thực hiện. Do đó, trước những bước đi chắc chắn của các hoạt động xây dựng thương hiệu sản phẩm hồ tiêu Quảng Trị thì ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh cần có giải pháp tích cực để không chỉ thực hiện một quy trình sản xuất sạch đảm bảo sản phẩm hồ tiêu đạt tiêu chuẩn chất lượng xuất khẩu mà còn mở rộng diện tích để đủ sản lượng xuất khẩu trực tiếp, nhất là vào năm 2018 khi sản phẩm tiêu Quảng Trị đã được bảo hộ tại nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là châu Âu.
Chất lượng hồ tiêu chịu sự chi phối khá lớn của người sản xuất và thị trường thế giới ngày càng yêu cầu khắt khe hơn về vệ sinh an toàn thực phẩm và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Đáng chú ý, đã có một số lô hàng hồ tiêu Việt Nam bị một số thị trường cảnh báo về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên mức cho phép. Vì thế, xây dựng quy trình canh tác theo phương pháp hữu cơ trong sản xuất nông nghiệp nói chung và trong trồng cây tiêu nói riêng là một hướng đi đúng, hiệu quả và bền vững. Cùng với việc chú trọng chất lượng, việc mở rộng diện tích trồng tiêu theo quy hoạch là cơ hội tốt để nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp, giúp cải thiện đời sống cho người trồng tiêu và góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững nền kinh tế nông nghiệp của tỉnh.
Võ Thái Hòa - Báo Quảng Trị